In de media

 

VolkskrantVolkskrant - 21 juni 2012

'De vreselijke files waarvoor meer asfalt nodig zou zijn, komen er voorlopig niet'

Opinie - Susanne Kuijpers en Jos Olsthoorn

De aanleg van snelwegen wordt vaak beargumenteerd vanuit vermeende filedruk. Maar uit cijfers blijkt dat dat best meevalt, schrijven Susanne Kuijpers en Jos Olsthoorn. Het gaat vooral om werkverschaffing. Zeg dat dan ook.

Het bereikbaarheidsvraagstuk in de Randstad is niet eenvoudig. Ruimtelijke ontwikkelingen, kwaliteit van de leefomgeving en economische belangen komen hierin samen waardoor gerust van een zeer complex vraagstuk gesproken kan worden. Toch liggen rationeel gezien bepaalde keuzes meer voor de hand dan andere. Eerst een aantal feiten op een rijtje:

Uit bovenstaande feiten is de conclusie te trekken dat het aanleggen van meer wegen zeker geen vanzelfsprekende stap moet zijn om bereikbaarheidsproblemen in de Randstad op te willen lossen.

Ten eerste is het de vraag of meer snelwegen noodzakelijk zijn. In de onderbouwing van infrastructurele projecten, vormen de welvaart en leefomgeving (WLO) scenario's het uitgangspunt voor verkeersprognoses. Deze maken nut, noodzaak en baten van een nieuwe weg duidelijk. In de verschillende scenario's wordt uitgegaan van groei van de mobiliteit tot minimaal circa 2020. De werkelijke cijfers van het KiM laten echter zien dat van deze voorspelde groei al sinds 2005 geen sprake meer is. De vreselijke files die voorspeld worden en waarvoor nieuw asfalt een oplossing zou moeten bieden, komen er dus voorlopig niet. Hierdoor worden ook de maatschappelijk baten van nieuwe wegen veel kleiner dan verwacht. Het is dus de vraag of door de stagnerende mobiliteitsgroei nieuwe snelwegen echt nuttig en nodig zijn.

Ten tweede zullen de files nooit volledig verdwijnen. Ook in het Rijksbeleid wordt hier ook al rekening mee gehouden. Het is een illusie om te denken dat snelwegen een einde kunnen maken aan alle files. De filekosten die de aanleg van de A4 Delft-Schiedam bespaart ten opzichte van het totaal aan filekosten laat al zien hoe zeer er hier sprake is van een druppel op een gloeiende plaat als je naar het totaal aan files kijkt. Om alle files in Zuid-Holland op te lossen zou bijna de hele provincie geasfalteerd moeten worden. Dat dat maatschappelijk onwenselijk is, daar zal geen discussie over bestaan. Bovendien zou dit onbetaalbaar worden.

Ten derde zijn er goede en bewezen effectieve oplossingen om de bereikbaarheid over de weg te verbeteren zonder dat nieuw asfalt hoeft te worden aangelegd. Door de belasting op woon-werkverkeer te verlagen nemen het wegverkeer en de files toe. Andersom zullen deze afnemen als er wel betaald moet worden voor het reizen over de weg. De vorm waarin dit het beste kan gebeuren (belasting heffen op woon-werkverkeer, regionale spitsheffing etc.) kan nog over gediscussieerd worden. Maar dat dit een effectieve maatregel is staat buiten kijf.

Rationeel gezien is het dus zeker niet vanzelfsprekend om voor de aanleg van wegen te kiezen als oplossing voor het bereikbaarheidsvraagstuk. Zeker niet in een regio waar de ruimte sterk onder druk staat zoals de Randstad en waardoor leefbaarheidsproblemen minstens net zo zwaarwegend zijn als bereikbaarheidsproblemen. Toch lijkt een groot deel van de politiek nog niet snel vraagtekens te zetten bij nut een noodzaak van nieuwe wegen. Hier ligt onder andere het feit aan ten grondslag dat de bouwsector en een groot deel van het overheidsapparaat voor hun werkgelegenheid afhankelijk zijn van de bouw van nieuwe snelwegen.

Ook het belang van investeren in snelwegen voor de economie wordt vaak aangehaald. Natuurlijk zijn dit zaken waar niet aan voorbij kan worden gegaan, maar dan moeten deze ook meespelen in de discussie. Als snelwegen voor de bereikbaarheid nauwelijks een toegevoegde waarde hebben, maar nodig zijn voor werkgelegenheid en economie, dan moet dit duidelijk zijn. We kunnen de leefomgeving niet blijven aantasten met alle gevolgen van dien voor de lange termijn ten behoeve van korte termijn belangen. Zeker nu er fors bezuinigd moet worden en hervormingen steeds onvermijdelijker lijken te zijn, zal de vraag gesteld moeten worden hoe werkgelegenheid en economie gestimuleerd kunnen worden zonder de aanleg van snelwegen.

Al helemaal nu de meerwaarde hiervan om de bereikbaarheid te vergroten nihil blijkt te zijn. Een toekomst met goede bereikbaarheid, welvaart én behoud van de kwaliteit van de leefomgeving is haalbaar, maar dan moet wel afgestapt worden van het denken waarin steeds maar nieuwe snelwegen bijna vanzelf als antwoord op de files worden aangegrepen.

Susanne Kuijpers en Jos Olsthoorn zijn beide werkzaam bij de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland (NMZH).

De-vreselijke-files-waarvoor-meer-asfalt-nodig-zou-zijn-komen-er-voorlopig-niet.dhtml